هیدروکلریک اسید ( کلریدریک اسید )
Hcl
وضعیت: موجود
زمانی که گاز هیدروژن کلرید در آب حل میشود،محلول حاصل اسید کلریدریک یاجوهرنمک خواهدبود.
دسته بندی:
مواداسیدیاسیدکلریدریک
اسید کلریدریک که بانام های جوهرنمک ،اسید موریاتیک ویا هیدروکلریک اسید نیزشناخته میشود،یکی از مواد مهم صنعتی به شمار میرود.
زمانی که گاز هیدروژن کلرید درآب حل می شود , محلول حاصله جوهر نمک نام خواهد داشت .
هیدروکلریک اسید آزاد اولین بار به صورت رسمی در قرن ۱۶ توسط آندریاس لیباویوس معرفی شده است که آن را با گرم کردن نمک در بوته چینی خاک رسی به دست آورد.
انواع هیدروکلریک اسید
هیدروکلریک اسید با غلظتی در حدود 30 الی 38 درصد تولید می شود، غلظت های بالای 40 درصد به سرعت تبخیر می شوند در نتیجه باید تحت شرایط خاص فشار و دمای پایین نگه داری گردند.
به دلیل خاصیت خورندگی بالای هیدروکلریک اسید، آن را در ظرف هایی از جنس پلی اتیلن نگه داری می کنند و در مقیاس کوچک نیز می توان در ظروف شیشه ای آن را نگه داری نمود.
اسید کلریدریک 37 درصد پرکاربردترین گرید این ماده ی شیمیایی می باشد.
خصوصیات هیدروکلریک اسید
- مایعی شفاف،بدون رنگ ویا زرد کمرنگ وغیر قابل اشتعال است.
- زمانی که دارای غلظت 25% و یا بالاتر باشد یک اسید قوی کف زاست .
- هیدروکلریک اسید درواکنش با پرمنگنات یاپرسولفاتها وهم چنین در واکنش با کرومات گاز کلر تشکیل میدهد ونیز در واکنش با پروکسیدهای فلزی کلریا کلرید تشکیل میدهد.
- به تنهایی غیرقابل اشتعال وغیرقابل انفجار است اما در تماس با فلزات باعث خوردگی شده ودرنتیجه تولید گاز هیدروژن میکند. اگر هیدروژن تولیدی با هوا ترکیب شود احتمال وقوع انفجار می رود.
ایمنی
اسیدکلریدریک به صورت غلیظ دارای خاصیت خورندگی شدید است و در صورت تماس با اندام های انسان موجب تخریب بافت و سوخنگی های شدیدی می شود. استفاده از تجهیزات ایمنی مانند دستکش های مخصوص، عینک های ایمنی محافظ چشم وهم چنین لباس مخصوص و مقاوم در برابر مواد شیمیایی خورنده الزامی است.
حمل و نقل
- به دلیل ماهیت خورنده این ماده ، همچنین تولید هیدروژن در تماس با فلزات و امکان آزاد کردن کلر و کلرید درواکنش با مواد دیگر حمل و نقل این ماده باید توسط تانکر هایی ازجنس پلی اتیلن ودرام های فولادی وهم چنین تانکرهایی که با یک لایه ضداسید پوسیده شده باشند انجام شود.
- در هنگام حمل ونقل باید فلزات وموادقلیایی را از هیدروکلریک اسید دور نگه داشت وکانتینر حاوی مواد آلی دیگر را نباید برروی کانتینر حاوی این ماده قرار داد.
نگهداری
- مخازن حاوی هیدروکلریک اسید باید درفضای بیرونی نگهداری شوندودرصورت نگهداری درفضای داخلی استفاده از رنگ وبتن ضداسید، بتن های ضدخوردگی ویا بتن اصلاح سدیم سیلیکات الزامی است.
- به دلیل بخار این اسید وگاز هیدروژنی که در اثرخوردگی فلزات به وجود می آید،محیط نگهداری باید دارای تهویه مناسب باشد.
- ازنزدیکی به منبع حرارت ویا برخورد نور مستقیم آفتاب محافظت شود.
- باید دور از اکسیدانت ها به خصوص اسید نیتریک وکلرات ها ومواد قابل احتراق همانند سیانیدها وسولفیدها نگهداری شود.
- استفاده از تجهیزات الکتریکی مقاوم در برابراسید و نفوذ هوا
اقداماتی که در صورت نشت باید انجام گیرند
- هنگام ریخته شدن این اسید، سطح مورد نظر را با مقادیر زیادی از آب شستشو دهید .
- اسید کلریدریک ریخته شده بروی چوب، بتن ویا موادحساس دربرابر خوردگی را باآب فلش کنید وسپس با آهک ویا سودا اش خنثی نمایید،باتوجه به اینکه هنگام خنثی سازی مقداری گاز کربن دی اکسید آزاد میشود ،محیط باید ازتهویه مناسب برخوردار باشد.
کاربردهای اسید کلریدریک
- امروزه نزدیک به 43% میزان مصرف جهانی اسیدکلریدریک به منظور تولید EDC مورد استفاده قرار می گیرد. مابقی نیز عموما در تولید انواع مواد شیمیایی آلی و معدنی مصرف می شود.
- پاک کردن لکه ها و زنگ زدگی ها از روی سطح فلز(اسیدشویی):
- اسید کلریدریک به دلیل خاصیت خورندگی بالایی که دارد ازآن به عنوان پاک کننده سطوح فلزی استفاده میشود.. این فرایند که در اصطلاح اسید شویی نامیده می شود، ناخالصی هایی مانند آلاینده های معدنی، زنگ زدگی و… از فلزاتی مانند مس،آهن،الومینیوم و سایر فلزات گرانبها پاک می شوند. باید درنظر داشت برای این منظور باید HCl را با نسبت 1 به 9 درون آب رقیق کرد.زیرا اسید کلریدریک خالص به شدت خورنده است و می تواند باعث آسیب بیشتربه سطح شود.
- تولید ترکیبات آلی:
- درتولید ترکیبات آلی همچون دی کلرو اتان و وینیل کلراید به منظورتولید PVC مورد استفاده قرارمیگیرد.
- از کاربردهای دیگر آن سنتز بی فنول میباشد که کاربرد وسیعی در حوزه ی داروسازی دارد.
- هیدروکلریک اسید در تولید ترکیبات غیرآلی همچون پلی آمونیوم کلراید که نقش انعقاد و ته نشینی ناخالصی هارا برعهده دارند نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
- تولید انواع مواد شیمیایی
- در بسیاری از پروسه های غذایی
- خنثی سازی ضایعات فلزات یا ترکیبات آلکالین
- احیا اوره
- درتولید انواع ترکیبات غیر آلی
- به عنوان تمیز کننده وپاک کننده های خانگی وصنعتی(جرمگیر کاشی وسرامیک)
- صنعت ساختمان سازی
- اسیدید کردن چاه های نفت
- برداشتن رسوب بویلرها
- کنترل PH وخنثی سازی: اسید کلریدریک برای تنظیم اسیدی بودن در خلوص مورد نیاز صنایع غذایی ، دارویی، آشامیدنی به کار می رود
- درتهیه اتیلن دی کلراید
- خالص سازی نمک طعام
- تصفیه آب و فاضلاب
